وقتی نام عطر و ادوپرفیوم به گوشمان میرسد، معمولا به یک مایع خوشبو و دلانگیز فکر میکنیم. اما واقعیت این است که عطر تنها از یک ماده تشکیل نشده، بلکه ترکیبی از اسانس روغنی، الکل و سایر مواد تکمیلکننده است. ماده خام و اصلی عطر، همان اسانس غلیظ و روغنی است که بدون افزودنیها نه قابل استفاده است و نه ماندگار. در این میان، الکل نقش بسیار مهمی دارد. اگر برایتان سوال است که چرا به عطرها الکل اضافه میکنند؟ باید بدانید که الکل نهتنها به پخش بهتر رایحه کمک میکند، بلکه باعث سبکتر شدن بافت عطر و افزایش ماندگاری آن روی پوست میشود.
ترکیبات کلی عطر چیست؟
یک عطر از 4 بخش اصلی تشکیل شده است: اسانس، ماده حامل، آب و مواد افزودنی. هر کدام از این اجزا نقش ویژهای در خلق رایحه نهایی، پایداری و کیفیت عطر ایفا میکنند.
اسانس (ماده معطر)
اسانس، بخش اصلی و رایحهساز عطر است که تمام حس و شخصیت بویایی عطر را در خود جای داده است. این ماده میتواند طبیعی باشد، مانند عصاره گلها و گیاهان یا محصولات حیوانی، یا بهصورت سنتزی و شیمیایی در آزمایشگاه تولید شود تا رایحههای خاصتری ایجاد کند.
ماده حامل (حلال)
برای آنکه اسانس غلیظ قابل استفاده باشد، باید با یک حلال رقیق شود که رایجترین آن در عطرسازی، الکل است. الکل نهتنها باعث پخش بهتر و سریعتر رایحه روی پوست و در فضا میشود، بلکه به عنوان نگهدارنده نیز عمل کرده و مانع رشد میکروبها در ترکیب عطر میگردد.
آب
در ترکیب بهترین عطر، علاوه بر الکل، از مقدار کمی آب مقطر نیز استفاده میشود. این آب به رقیق شدن اسانس کمک کرده و باعث پخش یکنواختتر رایحه روی پوست میشود. تفاوت اصلی میان ادوتویلت، ادوکلن و ادوفرش نیز در میزان آب و الکل بهکاررفته در آنهاست، بهطوریکه ادوکلن رقیقتر و معمولا ارزانتر از ادوتویلت است.
مواد افزودنی
مواد افزودنی، ترکیباتی هستند که برای بهبود کیفیت، پایداری بیشتر و جلوه ظاهری بهتر به فرمولاسیون عطر اضافه میشوند. موادی مانند آنتیاکسیدانها که از اکسید شدن ترکیبات جلوگیری میکنند و رنگها که به ظاهر محصول زیبایی میبخشند، از جمله این افزودنیها هستند.
چرا به عطرها الکل اضافه می کنند؟
وجود الکل در عطر فقط یک انتخاب تصادفی یا صرفا برای رقیقسازی نیست؛ بلکه دلایل فنی، کاربردی و حتی بهداشتی پشت این انتخاب وجود دارد. اتانول، که رایجترین نوع الکل در ترکیب عطرهاست، نقشی اساسی در کیفیت، پخش و حس خوشایند رایحه دارد. در ادامه به مهمترین دلایل استفاده از الکل در عطر میپردازیم:
در وبسایت https://us.typology.com چرا به عطر ها الکل اضافه میکینم؟
What are perfumes made of? Eau de parfum is a fragrance obtained from a mixture of aromatic notes diluted in alcohol. The best alcohol for perfume making is ethyl alcohol at 70 or 90°, which may or may not be denatured. Denatured alcohol is a preparation rendered unfit for consumption by the addition of other substances, which tends to alter its taste and smell
عطرها از چه ساخته میشوند؟ ادو پرفیوم عطری است که از مخلوطی از نتهای معطر رقیق شده در الکل به دست میآید.بهترین الکل برای ساخت عطر، الکل اتیل با دمای ۷۰ یا ۹۰ درجه است که ممکن است دناتوره شده یا نشده باشد. الکل دناتوره شده ترکیبی است که با افزودن مواد دیگر، که طعم و بوی آن را تغییر میدهد، برای مصرف نامناسب میشود.
حلال مناسب برای اسانس
اولین و مهمترین دلیل استفاده از الکل در عطر، توانایی بالای آن در حل کردن اسانسهای معطر است. بسیاری از رایحهها در آب حل نمیشوند، اما در اتانول به راحتی ترکیب میگردند. این ویژگی باعث میشود مواد معطر بدون آسیب به پوست، بهخوبی تثبیت و استفاده شوند.
پخش بهتر رایحه
الکل نقش کلیدی در پخش شدن رایحه در فضا ایفا میکند. به دلیل فرار بودن، اتانول بهسرعت تبخیر میشود و این تبخیر کمک میکند تا نتهای بالایی عطر سریعتر آزاد شوند و بو بهصورت یکنواخت در هوا پخش شود. به همین خاطر، عطرهایی که پایه الکلی دارند، معمولا بوی قویتر و پراکندگی بیشتری دارند.
احساس خنکی روی پوست
یکی دیگر از خواص اتانول، ایجاد حس خنکی لحظهای هنگام تماس با پوست است. همین ویژگی باعث شده در عطرهایی که برای روزهای گرم و فصول تابستان طراحی میشوند، درصد الکل بالاتری بهکار برود تا احساس تازگی و طراوت بیشتری ایجاد کنند.
جلوگیری از لک روی لباس
برخلاف روغنها یا برخی ترکیبات دیگر، الکل پس از اسپری شدن بهسرعت تبخیر میشود و اثری از خود باقی نمیگذارد. این ویژگی بهویژه برای استفاده مستقیم روی لباس اهمیت دارد؛ زیرا مانع از ایجاد لکه و تغییر رنگ میشود. عطرهای پایهالکلی معمولا لکهای روی پارچهها بهجا نمیگذارند و این موضوع به حفظ ظاهر لباس شما کمک میکند.
الکل موجود در عطر و ادکلن
الکل موجود در عطر و ادکلن از نوع دناتوره یا Denatured alcohol است که به آن الکل عطرسازی نیز میگویند. این نوع الکل با موادی ترکیب میشود تا خاصیت خوراکی خود را از دست بدهد، اما در عین حال به پوست آسیبی نمیرساند. دناتوره بودن این الکل باعث میشود بویی از خود نداشته باشد و هیچ تداخلی در رایحه عطر ایجاد نکند؛ بلکه بهخوبی با اسانس ترکیب شده و ساختاری یکدست و پایدار به عطر میدهد.
دلایل استفاده از الکل دناتوره در عطر و ادکلن
متوجه شدیم که ادکلنها ترکیبی از رایحه، آب و الکل هستند. در گذشته، بهویژه در دوران امپراتوری عثمانی، سازندگان ادکلن از الکل طبیعی بهدستآمده از تخمیر میوهها یا غلات شیرین استفاده میکردند. اما امروزه، برای ساخت ادکلن از الکل دناتوره یا همان الکل عطری استفاده میشود که شباهت زیادی به اتانول دارد ولی به دلیل افزودن مواد خاص، مصرف خوراکی آن غیرممکن شده است. استفاده از این نوع الکل در عطرسازی دلایل مشخصی دارد:
الکل دناتوره بهجای ایزوپروپیل الکل استفاده میشود، زیرا بیبو است و بوی اصلی عطر را تغییر نمیدهد؛ این نوع الکل اغلب با نام الکل SD روی برچسبها مشخص میشود.
این الکل کمک میکند تا ترکیبات جامد داخل ادکلن حل شده و بهخوبی با یکدیگر ترکیب شوند، بدون اینکه از هم جدا شوند.
با تبخیر سریع الکل، نتهای بویایی بهتدریج آزاد میشوند و رایحه بهخوبی در فضا پخش میشود.
استفاده از ادکلن، علاوه بر معطر کردن بدن، از دیرباز کاربردی برای خنککردن و طراوتبخشیدن به پوست داشته است؛ بهطوریکه هنوز هم در برخی کشورها مانند ترکیه، به میهمانان پس از سفر، ادکلن داده میشود تا احساس شادابی پیدا کنند.
| ویژگی الکل دناتوره | دلیل استفاده در عطر و ادکلن | توضیح بیشتر |
|---|---|---|
| بیبو بودن | حفظ رایحه اصلی عطر | برخلاف سایر الکلها، بوی عطر را تغییر نمیدهد و اجازه میدهد نتهای اصلی عطر به وضوح حس شوند. |
| حلال قوی | حل کردن ترکیبات معطر | به یکنواختی مواد روغنی و معطر کمک میکند و از جدا شدن آنها جلوگیری میکند. |
| تبخیر سریع | پخش تدریجی و طولانیمدت رایحه | با تبخیر شدن، مولکولهای عطر به آرامی در هوا آزاد میشوند که به پخش بهتر و ماندگاری عطر کمک میکند. |
| ایجاد حس خنکی | طراوتبخشی به پوست | هنگام تبخیر شدن از روی پوست، حس خنکی و طراوت ایجاد میکند. |
| غیرخوراکی بودن | جلوگیری از سوءمصرف | با افزودن مواد خاص، برای مصرف خوراکی نامناسب شده و از سوءاستفادههای احتمالی جلوگیری میکند. |
درصد الکل در عطر چقدر است؟
در ترکیب عطرهای خالص، معمولا 70 تا 80 درصد آن را الکل دناتوره تشکیل میدهد؛ همانطور که در بخش قبلی عنوان کردیم، این نوع الکل خاصیت خوراکی ندارد و تنها برای حلکردن اسانسها و پخش بهتر رایحه استفاده میشود. اگرچه شبیه الکلهای نوشیدنی است، اما به دلیل افزودنیهای خاص، مصرف آن خوراکی نبوده و کاملا مضر است.
سخن آخر
الکل یکی از اجزای حیاتی در فرمولاسیون عطر است که چند وظیفه مهم را به عهده دارد. اول اینکه به عنوان یک حلال، اسانسهای معطر را بهخوبی در خود حل کرده و به ترکیب یکنواخت عطر کمک میکند. دوم، خاصیت فرار بودن آن باعث میشود رایحه عطر بهسرعت و بهطور دلپذیر در هوا پخش شود. همچنین از رشد میکروبها جلوگیری میکند، روی پوست احساس خنکی ایجاد میکند و بدون دخالت در بوی اصلی، به ماندگاری عطر کمک مینماید. به همین دلایل، الکل پایهای ضروری برای ساخت عطرهای باکیفیت به شمار میرود.